Keuzes in kaart voor ons Bruto National Geluk?

Door Quirijn van den Hoogen

Ik dacht: laat ik er eens systematisch doorheen gaan, door de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s die het CPB vorige week deed verschijnen. Document gedownload (in 1,23 seconden) en dan een zoekactie (CTRL+F) met de zoekterm ‘cultuur’. Die leverde maar liefst 26 hits op. 26. In een document van 456 pagina’s. 26 keer gaat het over cultuur. CTRL+F en dan ‘kunst’ leek het beter te doen: 33 hits. Negen daarvan gaan echter over kunstmest: D66, GroenLinks, PvdA en SP willen de heffingen op kunstmest afschaffen, wat het SCP doorrekent als een lastenverzwaring van 0,24 miljard. Dus de boeren mogen weer fijn traditioneel CDA of VVD gaan stemmen. Of PVV natuurlijk, al weet je dan niet wat je krijgt want het A4tje verkiezingsprogramma van Wilders valt niet echt door te rekenen. Behalve dan dat het CPB er twee puntjes uit wist te halen: “Kunstopleidingen moeten zich gaan focussen op de grootste talenten”, schrijven onze rekenmeesters op pagina 116 in een paragraaf die toch over de PVV blijkt te gaan. En op pagina 241 herhalen ze dezelfde zin, met dezelfde grammaticafout; consequent zijn onze rekenmeesters dan weer wel. CDA, ChristenUnie, PvdA en SGP willen overigens dezelfde kant op met het kunstvakonderwijs (weer 6 hits), dus jongeren van 18 of
19 met plannen in die richting: je weet wat je niet moet stemmen. Of heeft Tim Hofman jullie nog niet zover gekregen om überhaupt naar het stemhokje te gaan?

Daarnaast pleit de PVV voor het verhogen van de BTW op podiumkunsten, kunstvoorwerpen en kunstenaars (3 hits in één zin), het speerpunt dat ze in de formatie van Rutte-I indertijd al hadden weten binnen te halen, maar dat met het einde van Wilders’ gedoogsteun door andere partijen ook niet meer werd gedoogd. SGP en Democratisch Keerpunt (de partij van ex-PVV-er Hero Brinkman) volgen de grote geblondeerde leider, 13 hits vanwege drie keer het woord kunst in de zin, maar feitelijk komt dit punt maar drie keer voor (min 10 dus)

Voor ‘kunst’ blijft er dan nog één hit over, en wel bij GroenLinks. Met Jesse Klaver gaat er 0,2 miljard bij het cultuurbudget op. M.a.w. ook die ingreep van Wilders uit wat ik privé altijd het kabinet Bruin-1 noem (dan weet u ook meteen waar ik politiek niet sta), wordt teruggedraaid, althans als Klaver samen met D66, PvdA en SP een meerderheid haalt op 15 maart. Wel doet de PvdA op dit punt wat minder hard mee (+0,1 miljard) en de SP juist meer (+0,3). Zit de Jessias toch keurig in het midden van een linkse samenwerking. Maar ik moet het nog zien want het CDA zwijgt in alle toonaarden, de VVD wil juist nog een keer 100 miljoen bezuinigen (laat Zijlstra zijn karwei afmaken) en de SGP doet ook daar een schepje bovenop, daling van overheidsuitgaven van 0,2 miljard rekent het CPB bij onze refo’s door. Voor mijn eigen boekhouding betekent het een dubbele hit voor zowel ‘kunst’ als ‘cultuur’ want bij GroenLinks heet het ‘kunst- en cultuurbudget’. Bij alle andere partijen alleen een score voor ‘cultuur’.

De overige hits komen uit de lijst met afkortingen (OCW = Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, weer 2 hits die we niet mee moeten tellen maar waarom moet dat op twee plaatsen toegelicht?) en uit de voorgestelde maatregelen rondom cultuurlandschappen en landgoederen. Iedereen wil die natuurlijk extra beschermen maar D66 wil af van de belastingkorting voor eigenaren (0,1 miljard meer inkomsten voor de overheid, denkt het CPB) terwijl GroenLinks die juist wil verruimen (bijzonder dat de adel dit keer bij onze ex-communisten moet zijn). Feitelijk komen kunst en cultuur 35 keer voor, nogmaals, in een document van 456 pagina’s. Alsof de problemen van onze tijd niet vooral cultuurproblemen zijn.

O ja, nog één hit, op pagina 424 bij de toelichting op de post Cultuur & Media:

Deze functie fungeert als een soort restpost voor maatregelen die niet goed kunnen worden toegerekend aan andere functies, zoals uitgaven voor cultuur, sport, jeugdzorg, rentelasten, boetes en griffierechten

Leest u deze zin nog eens goed over. Naast het foeilelijke Nederlands – een ‘functie die fungeert’ (wat doet een functie anders dan?) en een soort restpost (het is dus weer niet helemaal een restpost, maar wat dan wel?) – val ik toch echt over het feit dat cultuur alleen kan worden aangeduid als een restpost. Samen met de sport, de jeugdzorg, onze verkeersboetes en de leges die we bij de rechtbank moeten betalen, m.a.w. onze toegang tot één van de basisbeginselen van de rechtstaat. En de rente op de staatsschuld. Ik vind dat allemaal zaken die je niet kunt aanduiden als ‘restpost’. Het zijn zaken die essentieel zijn voor hoe wij ons voelen als burgers van een land, voor hoe wij samen leven, voor de kansen die wij krijgen elkaar daadwerkelijk te ontmoeten en voor de ruimte die we vrijmaken om jongeren die het moeilijk hebben te ondersteunen. Prachtig natuurlijk om te weten dat de economie bij de VVD het hardste zal groeien (een schamele 2,1% overigens) en dat bij de SP de inkomensongelijkheidscoëfficient (toch nog een taalvondst bij het CPB) met 11 punten daalt. Maar we weten dat die berekeningen op allerlei aannames zijn gestoeld over menselijk gedrag. Menselijk gedrag dat vooral een ‘zachte’ kant heeft. Wie herkent zich nou in zoveel procentpunt dit of dat? Die herkenning vind je wel in kunsten en erfgoed, die je alleen al daarom beschermt. Geld maakt niet gelukkig, al helpt het wel, dat geef ik graag toe. Maar zou het in verkiezingstijd niet vooral over waarde moeten gaan? Waar blijft de doorrekening van effecten van verkiezingsprogramma’s op ons cultureel kapitaal, of beter nog: op ons Bruto National Geluk?

Quirijn van den Hoogen tried to be systematic in analyzing the report of the Dutch National Statistics Agency, which calculated impacts of election programmes on the Dutch gross national product, employment and environment. He is alarmed by the fact that a 456 page document only mentions culture and art 35 times, delegating the whole topic to a rest category whose impacts cannot be assessed. Striking, given the fact that the problems we are currently facing are cultural problems first and foremost. When will someone calculate the impact of election programmes on the nation’s cultural capital?